* ‘’Yaklaşık 12 aydır coinlerde işlem yapıyorum. Edindiğim birkaç izlenim ve deneyimi açıklamak istiyorum. (Bir kişi dahi yazdıklarımı okusa benim için kafidir.)
Herkesin bildiği üzere regüle olmayan bir piyasa olduğu için manipülasyona çok daha açık ve haber etkisine son derece duyarlı bir piyasa. Bunun gibi etkenler volatilitesinin yüksek olmasına sebebiyet veriyor. Haliyle “riskli yatırım aracı” olarak karşımıza çıkıyor.
Tüm dünyada işlem görmesi, market hacminin yüksek olması bunların önüne geçecek bir durummuş gibi gözükmüyor. Zira kripto para piyasasında etik olmayan olaylar, kişiler, amacı ve değerlemeleri sağlıklı olmayan para birimleri sistemde toksik bir etki oluşturuyor.
İşlemlerin yapıldığı borsalar herhangi bir denetime sahip değiller. Medyada yer alan haberler hepimizin malumu. Bu borsalar sadece aracılık faaliyetleri ve saklama hizmeti yürütmüyorlar. Özellikle yurtdışı borsaları aynı zamanda her biri listelenen coinlerde işlem yapıyor.
Kriptopara piyasasında vadeli işlemlerin olması(kaldıraçlı işlemler) katmerli bir risk oluşturuyor. Borsalar, vadeli işlemlerde işlem yapan hemen herkesi emir defterinde görüyor. Ellerindeki ciddi algoritmalarla tahtalarda ciddi analizler yapıyor.
Kimi durumlarda kendi pozisyonlarının yönüne, kimi durumlarda tahtalarda açılan pozisyonların ağırlığının tersi yönüne, kimi zaman psikolojileri yıkmaya yönelik ani hareketler yapabiliyorlar. Hareketler hızlı olduğu için marjin olma ihtimaliniz çok yüksek ve stop loss ŞART
Bence hafta içi, hafta sonuna hazırlıkmış gibi geçiyor. İnsanların hafta sonu evde olmaları piyasa bir çekicilik kazandırıyor. Zira her ne kadar kurumsallar girmiş olsa da yükü sırtlayan küçük yatırımcı.
Son olarak vadelide,
-Mutlaka işlem yapacağınız coinlerde 30 günlük volatilitelerine bakın ve günlük volatiliteyi hesaplayın ve kendinize bir marj belirleyin (+-%2 gibi)
– Pozisyonunuzun seviyesine, risk yapınıza ve volatiliteye göre stop loss seviyenizi belirleyin.
-Grafiği oluşmamış ( en azında 200 günlük hareketli ortalamanın olması önemli) coinlerden uzak durun. Bu tarz coinlerde trade etmeyin
– Coinlerde hareketler son derece hızlı ve sert olduğu için “momentum trade” ( momentum traderlığı) vb stratejiler belirleyebilirsiniz. ‘’
Şubat 2022
Bu yazıyı üç sene önce LinkedIn’ in hesabımdan paylaşmıştım. Her zaman söylediğim gibi finansal piyasalar zamansız değildir. Aradan geçen bu üç senede ciddi gelişmeler oldu. Kripto pazarı: ETF, fon, endeks gibi finansal araçlara dâhil olmuştur. Düzenleyici birkaç mevzuata bağlanmıştır.
Peki, bu gelişmeler neden yaşanmıştır? Market hacminin ciddi boyutlara ulaşması, geçen üç senede yeni dipler ve yeni tepeler yaparak sürekli bir akım ve talep görmesi kısaca kârın azımsanmayacak boyutlarda devam etmesi. Büyük kurum ve piyasa yapıcı kurumların burada ki potansiyeli değerlendirmek isteği ve siyaset mekanizması ile kurdukları ilişkilerle kripto paralar; borsa mevzuatlarındaki fon, ETF’ lerin düzenleyici kurallarına tabii oldular. Bunlar ‘’görünen finansal boyut’’ idi.
Ekonomi, daha doğrusu; ekonomik kurumlar, ekonomik politikalar daima politik bir taraf alır. EKOPOLİTİK’DİR. ABD’deki Trump’ın kabinesi ve çalışma ekibinin içinde kripto para sistemi yanlısı görüşlere sahip kişilerin olması – ki en bilindik isim Elon MUSK’ dır.- Zaten Trump’ın başkanlık seçimini kazanması ile beraber markette yaşanan yükseliş trendi sürpriz değildir. Akabinde başkanın, ailesinin ve ekibinin kripto para sistemi üzerinde etkileri apaçık bir hâl almıştır. Aile üyelerinin token çıkartıp ICO yapmaları bu piyasanın da doğrudan siyasetten nasibini aldığını gösteriyor. Elbette tüm dünyada piyasalar siyasete ve politikalara duyarlıdır. Fakat Trump ve kabinesinin ‘’manipülatif’’bir şekilde müdahil olduğuna tanıklık ediyoruz. Örnek olarak, WSJ’nin 1 Eylül 2025 tarihinde Angus Berwick’in haberinde ‘’ Trump Ailesi Kripto Piyasasına Çıktıktan Sonra 5 Milyar Dolarlık Servet Elde Etti.’’ başlıklı haber yayınlanmıştır.
Her ne kadar günümüz demokratik dünyasında(!), hukuk düzeni içinde Trump’ın başkan sıfatı ile yaptığı bu davranışların kabul edilebilir bir tarafı olmasa da şuan için durum böyle. Bunun altında daha kabul edilebilir bir etken ise, ‘’ Make American Great Again’’ politikasıdır. Küresel büyük olan Amerika’yı daha da etkin kılmak, Amerikan şirketlerini yeniden Amerika’da üretim yapmaya yönlendirmek; şirketleri güçlü kılmak. 1940-1970 yıllardaki kapitalizmin altın çağını yakalamak(!) burada oluşacak refahı borsa aracılığı ile halka aktarmaktır. Bu gibi nedenlerden ötürü ki Trump’ın sürekli borsayı yukarıda tutmak için açıklamalar ve girişimlerde bulunmaktadır.
Başkan Trump’ın 10 Ekim Cuma günü Çin’e karşı %100 gümrük vergisi getireceği yönündeki açıklaması, 19 milyar dolardan fazla kaldıraçlı pozisyonun marjin olmasına yol açan bir kripto para satış dalgasına neden olmuştur. Bitcoin %12 düştü ve bu da daha fazla satışa yol açan tasfiyelere neden olarak fiyatların düşmesine yol açmıştır. Token’larda %80’e varan düşüşler görülmüştür. Kripto veri platformu CoinGlass, borsaların bir kısmının alış, satış emirlerini kapatması nedeniyle tasfiye edilen miktarın bahse konu olandan daha fazla olabileceğini yazmıştır. Kripto paralar analistleri yükselişi körükleyen aşırı kaldıracı ortaya çıkardığını ifade etmişlerdir. Aşağıda verilen tablo da türev piyasalarda tasfiye edilen pozisyon miktarını göstermektedir.
Tablo 1: Kripto borsalarında türev piyasalarda tasfiye olan kripto para miktarı (Milyar $)
‘’Satış dalgası öncesinde, yatırımcıların gelecekteki kripto para fiyatlarına kaldıraçlı bahisler yapmalarına olanak tanıyan merkezi olmayan bir borsa olan Hyperliquid’deki iki hesap, Bitcoin ve Ether’in düşeceğine dair büyük bahisler yaptı. Cuma günü gün sonuna kadar pozisyonlar 160 milyon dolar kârla kapatıldı.’’ WSJ’nin bu haberi birkaç kişi veya kurumun Trump’ın açıklamasından veya yaşanacak düşüşü önden tahmin ettiğini açıkça söylemek gerekirse bildiğini(!) gösteriyor.
Ezcümle, geçen üç yılın ardından piyasaya kurumsal yatırımcılar geldi. Özellikle 18 Temmuz 2025 tarihinde ‘’GENIUS Act’’ isimli yasa tasarısının onaylanması ile birlikte zaten olayın içinde olan kurumsallar için hukuksal yapının hazırlanması; piyasayı eskiye nazaran kurumsalların daha fazla olacağı bir yapıya zemin oluşturmaktadır. Kripto paralar, organize piyasalarda fon, endeks ve ETF’lere dâhil oldular. Eskiye nazaran piyasada kurumsalların ağırlığı arttı. Dolayısıyla pozisyon değişikliği yahut veya takas değişimleri yaşanmaktadır. Bu değişimler nedeniyle kârdaki veya aşırı kârdaki coin/ altcoinlerde ciddi dalgalanmalar(çıkış), baskılanmalar olabilir. Altcoinlerden Bitcoin ve Ether’e girişler yaşanabilinir. Pozisyonlanmak istenilen coinlerde uygun maliyet bölgeleri yaratılmak istenebilinir. Hemen her piyasa da bireysellerden kurumsallara geçişler sancılı olabilmektedir.
Yukarıda paylaştığımın yazının bugün büyük ölçüde geçerliliğini sürdürmektedir. Son gelişmelerle beraber pastadaki oyuncu profili değişmekte, hukuksal bağlam artmaktadır. Fakat bu değişimlere rağmen kripto para piyasasının risk algısını ciddi seviyede aşağı çektiğini kendi adıma söylemem.
Serseri Piyasa 15.10.2025
